Çin’den Avrupa’da “maske diplomasisi”

Koronavirüsün ilk ortaya çıktığı ülke olan ve salgını başlangıçta ciddiyetle  ele almamakla eleştirilen Çin, uluslararası alanda itibarını, tıbbi malzeme yardımlarıyla geri kazanmaya çalışıyor.

Pekin’in “maske diplomasisine” özellikle Doğu Avrupa’daki hükümetlerden olumlu tepkiler var. Ülkesine gönderilen yardımları Belgrad havalimanında karşılayan ve Çin bayrağını öpen Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Avrupa Birliği’ni (AB) ise dayanışma göstermediği gerekçesiyle eleştirmişti. Macaristan hükümeti de AB’ye yönelik benzer bir eleştiride bulunarak Pekin’in sağladığı yardımları övmüştü. Çekya Cumhurbaşkanı Milos Zeman ise, salgın başladığında yanlarında bir tek Çin’i gördüklerini ifade etmişti.

“Cömert ve verimli müttefik”

Doğu Avrupa ülkeleri üzerinde nüfuzunu artırma konusunda Rusya ve AB ile rekabet halinde olan Pekin’in, yumuşak güç politikasıyla, verdiği politik mesajlarla ve yardımlarla bölgede “cömert ve verimli” bir müttefik imajı çizmeye çalıştığı düşünülüyor.

Altyapı yatırımları içeren büyük çaplı İpek Yolu projesi kapsamında son yıllarda Doğu Avrupa ile siyasi ve ekonomik ilişkilerini artıran Çin’in, Sırbistan ve Macaristan gibi ülkelerde salgın sonrasında imajını daha da güçlendirdiği görülüyor.

Doğu Avrupa ülkelerinin yanı sıra İtalya, İspanya, Hollanda ve Slovakya da tıbbi malzeme yardımlarından dolayı Çin’e övgüde bulunmuştu.

Çin siyasi nüfuz iddialarını reddediyor

AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrel, geçtiğimiz günlerde bir blogda kaleme aldığı yazıda, “cömertlik” politikaları yoluyla sürdürülen siyasi nüfuz mücadelelerine dikkat çekmiş ve Pekin’i işaret etmişti.

Çin yönetimi, tıbbi malzeme yardımlarıyla diğer ülkelerde siyasi amaçlar peşinde olduklarına dair iddiaları reddediyor, suçlamaların Pekin’in Batı’daki amaçlarına dair kökleşmiş yanlış anlamalara dayandığını savunuyor. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Çunying, virüsten etkilenen ülkelere ve insanlara dünya genelinde yardım etmek için ellerinden geleni yaptıklarını belirtiyor.

Brüksel ile Pekin karşı karşıya

AB üyeliğine aday ülke olan Sırbistan’da hükümet kontrolünde olan medyada ve üst düzey yetkililerin açıklamalarında bir süredir Brüksel’in sağladığı milyonlarca euro değerindeki hibeler ve kredilerden ziyade Çin’in yardımları öne çıkarılıyor. Ülkedeki hükümete muhalif gruplar Çin’den gelen yardımların boyutunun ne olduğu konusunda kamuoyuna bilgi verilmesi ve AB’nin destekleriyle karşılaştırma yapılması çağrısında bulundu. Ancak bu çağrıya bir yanıt alınamadı.

Sırbistan’daki Çin yanlısı söylemler Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in övüldüğü billboardlara da yansımış durumda. Sırbistan lideri Vucic, Şi hakkında sıklıkla “kardeşim” diye bahsederken, Belgrad’ın Pekin ile dostluğunu simgeleyen bir anıt yapılması da gündeme geldi.

Vucic, geçen ay salgına karşı olağanüstü hal ilan edildiğini duyurduğu konuşmasında “Avrupa dayanışması diye bir şey yok. Sadece Çin yardım edebilir” açıklamasında bulunmuştu.

AB’den Sırbistan’a yaklaşık 100 milyon euro

Birlik’in yürütme organı olan AB Komisyonu salgınla mücadele kapsamında şimdiye kadar Sırbistan’ın sağlık sistemi için 15 milyon euro, ekonominin düzeltilmesi için de 78,4 milyon euro yardımda bulundu. AB ayrıca Sırbistan’ın satın aldığı tıbbı malzemelerin nakliyesi için de 2 milyon euro sağladı.

AB yetkililerinin Brüksel’in bu yardımlarını görmezden gelmekle suçladığı Cumhurbaşkanı Vucic, Birlik’in kendilerine solunum cihazı satmaya ya da vermeye yanaşmadığını ifade etmişti. Devlet televizyonuna verdiği röportajda konuşan Vucic, maddi yardımlar için AB’ye teşekkür etmiş ancak detaylarını açıklamasa da Çin’in yardımlarının daha fazla olduğunu söylemişti.

Sırbistan ve Macaristan, Çin’in altyapı projeleri aracılığıyla Avrupa’ya giriş kapısı olarak değerlendiriliyor. Pekin’in otoyol, demiryolu ve enerji santralleri inşası ile 5G teknolojisi kurulması için Sırbistan’a sağladığı kredinin değeri 6 milyar dolar civarında.

Macaristan’dan AB’ye eleştiri

Macaristan’da da özellikle Çin’den gönderilen tıbbı malzeme yardımlarından övgüyle söz edilirken Başbakan Viktor Orban ve diğer bazı bakanlar, AB’nin yardımlarının yetersiz olduğu yönünde açıklamalar yaptı. Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto,  geçen hafta parlamentodaki konuşmasında bütün Avrupa ülkelerinin demokrasi konusunda ders vermeye her zaman hazır olduğunu, ancak konu tıbbi malzeme olduğunda herkesin Çin’in önünde sıraya girdiğini söylemiş, koronavirüs salgınından sonra AB’nin Doğu Avrupa’ya yönelik politikalarının yeniden değerlendirilmesinin olası olduğunu ifade etmişti.

Son olarak Pazartesi günü Çin’den satın alınan 80 ton koruyucu tıbbi malzeme Polonya’ya ulaştı. Başbakan Mateusz Morawiecki, tıbbi malzeme elde etme konusunda küresel rekabetin bu denli yoğun olduğu dönemde bu malzemeleri alabilmenin büyük başarı olduğunu söyledi.(DW)