Mısır-İsrail gazı Rus gazına rakip oldu

İsrail ve Mısır, Avrupa Birliği’ne sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikini organize etmek için iki ülkenin açık deniz alanlarından bir gaz boru hattı inşa etme projesi üzerinde anlaştılar. 

Hiç şüphesiz bu durum, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’ni memnun ederken Rusya’yı rahatsız etti.

Avrupa, Doğu Akdeniz’deki enerji oyununda yeni bir dönüm noktası sağladı.

Rus uzmanlar yeni projede İsrail sahanlığının kaynak üssünün Kıbrıs ve Yunanistan üzerinden Avrupa’ya ayrı bir doğalgaz boru hattının inşası için yetersiz olduğunun farkındaydılar.

Ancak burda oyunu tümden değiştiren etmen, Mısır ve İsrail’in yeni bir doğalgaz boru hattı inşa etmeyi kabul etmeleri oldu. 

Alman devlet medya kuruluşu DW’nin haberine göre, anlaşmaya İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz ile Mısır Petrol ve Maden Bakanı Tarık el Molla arasında geçen Pazar günü Kudüs’te yapılan görüşmede ulaşıldı. 

Proje, Akdeniz Leviathan sahasından gelen gazın Mısır sıvılaştırma tesislerine tedarik edileceğini varsaymaktadır.

İsrail kıyılarındaki Leviathan sahasının gaz rezervlerinin 535 milyar metreküp olduğu tahmin ediliyor. 

Ocak 2020’de İsrail, Leviathan’dan üretilen gazı İsrail Aşkelon ile Mısır El-Ari arasındaki EMG boru hattı üzerinden Mısır’a ihraç etmeye başladı. 

Alman gözlemciler, yeni İsrail-Mısır projesinin Avrupa gaz piyasasında somut değişikliklere yol açabileceği gibi, Avrupa Birliği’nin güneydoğu sınırlarına yakın gaz endüstrisi için yeni bir merkezin oluşumunu etkileyebileceğini tahmin ediyor.

İsrail-Mısır projesinin haberi, Gazprom’un projeleriyle açıkça rekabet edecek şekilde Kıbrıs’tan Yunanistan’a su altı doğalgaz boru hattı inşa etme olasılığını azaltıyor. 

EastMed boru hattının İsrail sahalarından “Leviathan” ve “Tamar” ile Kıbrıslı “Afrodit” ten Kıbrıs üzerinden Yunanistan’a ve oradan da İtalya’ya gaz dağıtımına izin vereceği varsayıldı. 

Avrupa Birliği, 2021-2022’de Rusya’yı baypas ederek gaz elde etmek için Güney Gaz Koridorunun bu yeni bileşenlerine mali desteğini artırma kararı aldı.

Rus Gazprom’un konumu daha da zayıflayacak

EastMed’in inşasının Gazprom’un 2021’de başlayan Trans-Adriyatik Gaz Boru Hattı (TAP) yoluyla Azerbaycan gazının ticari arzının ardından rekabetin zaten yoğunlaştığı Yunanistan, Bulgaristan ve İtalya pazarlarındaki konumunu daha da zayıflatacak.

Dünyanın en uzun su altı doğalgaz boru hattı projesi-EastMed

Doğu Akdeniz’in (Eastern Mediterannean) kısaltması EastMed olarak isimlendirilen doğal gaz boru hattı ile İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs, İsrail ile Kıbrıs gazını Avrupa’ya taşıması planlanıyor. Bin 900 kilometrelik boru hattının temelini oluşturacak üçlü anlaşmanın imzaları geçtiğimiz ay Atina’da atılmıştı.

İsrail, dünyanın en uzun su altı doğalgaz boru hattı projesi olan dev EastMed projesinin hayata geçmesi için 5-10 yıl daha beklemek istemiyor.

Uzmanlara göre İsrail, gaz üretiminin daha da geliştirilmesi için ihracat gelirlerini daha hızlı elde etmeyi amaçlıyor.

Leviathan’ın artık Mısır’daki LNG tesislerine bağlanacak olması, İsrail sahanlığının kaynak üssünün Kıbrıs ve Yunanistan üzerinden Avrupa’ya ayrı bir doğalgaz boru hattı inşa etmek için yeterli olmadığının da bir kabulü olarak da yorumlanıyor.

Ulusal Enerji Güvenlik Fonu’nun önde gelen analistlerinden İgor Yuşkov, Nezavisimaya Gazeta’ya verdiği demeçte, Kıbrıs ve Yunanistan rezervlerinin henüz doğrulanmadığını ancak, nispeten az miktarda da olsa bir İsrail doğalgaz arzının bile Avrupa ve Türkiye pazarlarında Gazprom ve NOVATEK için ek rekabet yarattığını söylüyor. 

Rus uzman, “Doğalgaz boru hattı tedariki seçeneği Gazprom için daha tehlikeliydi, ancak Mısır LNG’si seçeneği NOVATEK’i de etkiliyor, çünkü Yamal LNG’den gelen gazın yüzde 80’i Avrupa’ya gidiyor. LNG, artık fiyatların daha yüksek olduğu pazarlara gidecek ”diyor.

Gazprom’un fiyatlarını düşürecek

Ulusal Enerji Güvenlik Fonu’nun önde gelen uzmanı Stanislav Mitrakhovich, doğu Akdeniz’de üretimin yeni başladığı sahalarda olası arzlar da dahil olmak üzere gaz piyasasındaki rekabetin arttığını vurgulayarak ‘İlave gaz girişi, Gazprom da dahil olmak üzere halihazırda faaliyet gösteren tedarikçilerin fiyatlarını düşürecek. Ancak Mısır, İsrail ve Kıbrıs’tan LNG şeklinde teslimat seçeneği boru hattı teslimatlarından daha pahalı olacak, bu nedenle bunları ekonomik olarak gerekçelendirmek zor olacak’ yorumunda bulunuyor.

Avrupa’daki bazı alıcı ülkeler gaz tedarikini çeşitlendirme için ödeme yapmaya istekli olabilirler ancak aynı zamanda boru hattı gazı tedarikçileri; Rusya, Azerbaycan ve Cezayir’in elde tuttuğu fiyat avantajı devam edecek.

EastMed’in inşası, Kıbrıs ve Yunanistan’ın bu bölgede Türkiye ile karşılaşması nedeniyle jeopolitik ve doğrudan askeri risklerle ilişkili.

Ancak Mısır üzerinden LNG transferi askeri ve siyasi riskleri atlamak açısından çok daha uygun bir adım gibi gözüküyor.