İmzalar atıldı, Ukrayna tahılı Karadeniz’den nasıl çıkarılacak?

İstanbul’da gerçekleştirilen tahıl görüşmelerinin ardından, Rusya ve Ukrayna taraflarının yanı sıra, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan ve BM Genel Sekreteri Guterres’in katılımıyla anlaşma imzalandı.

Rusya ve Ukrayna tarafları, ayrı metinlere imza attı

Tahıl Sevkiyatı Anlaşması imza töreni, Rusya ve Ukrayna tarafları, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in katılımıyla Dolmabahçe Ofisi’nde düzenlendi.

Tahılın dünya pazarlarına ulaşmasının önünü açacak anlaşmada Rusya’yı temsilen Savunma Bakanı Sergey Şoygu imza attı.

Ukrayna tarafının imzası ise Aleksandr Kurbakov tarafından atıldı.

Türkiye Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ise her iki metni de imzaladı.

Koordinasyon merkezinde gemilerin ve limanların kayıtları tutulacak

Bu sırada, Rusya ve Ukrayna’nın İstanbul’da Türkiye ve Birleşmiş Milletler ile tahıl konusunda ayrı ayrı imzaladıkları anlaşmalar konusunda bilgisi olan Birleşmiş Milletler’den bir kaynak, RIA Novosti haber ajansına konuştu.

Söz konusu kaynak, anlaşmaların izlenmesi için İstanbul’da oluşturulacak koordinasyon merkezinde, tahıl gemilerinin ve gemilere tahıl yüklenen limanların kayıtlarının tutulacağı ve gemilerin Karadeniz’den geçişlerinin bu merkez tarafından izleneceğini belirtti.

İstanbul’daki koordinasyon merkezinde yer alacak temsilcilerin hepsinin üst düzey yetkili seviyesinde olacaklarını belirten kaynak, merkezde yer alacak personelin sayısına dair ise daha sonra uzlaşmaya varılacağını kaydetti.

Kaynak ayrıca, Rusya ile Birleşmiş Milletler’in, gıda ürünleri ve gübrenin sevkiyatı konusunda karşılıklı bilgi paylaşımı yapılması için bir mekanizma oluşturacaklarını ifade etti.

Öte yandan ABD, Türkiye’nin ev sahipliğinde imzalanan Tahıl Sevkiyatı Anlaşması’nı memnuniyetle karşıladıklarını, BM ve Türkiye’nin çabalarını takdir ettiklerini açıkladı.

Uzmanlar Ukrayna’dan tahıl ürünlerinin sevkiyatına ilişkin anlaşma için ne diyor?

Euronews’ün haberinde tahıl ürünlerinin Ukrayna limanlarından sevkiyatına ilişkin belgenin Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM arasında imzalanmasına uluslararası camiadan olumlu tepki gelirken, uzmanlar küresel tahıl krizinin hemen çözüleceğini beklemenin fazla iyimserlik olacağı görüşünde.

“S&P Global Platts” şirketinde tahıl ve yağlı tohumlar analizcisi Peter Meyer, “anlaşma küresel tedarik krizi sona erdi anlamına gelmiyor” diyerek görüşlerini özetledi.

Bu anlaşmanın olacağını bir kaç haftadır iş insanlarının tahmin ettiğini ve bu nedenle etkisinin tahıl fiyatlarında zaten ortaya çıkmış olabileceğini kaydeden Meyer, bunun da anlaşmadan sonra fiyatların keskin bir şekilde düşmeyebileceği anlamına geldiği uyarısında bulundu.

• Tahıl Sevkiyatı Anlaşması Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM arasında imzalandı

Bu anlaşmanın 2021 mahsulünü kapsadığını hatırlatan Meyer, bu yıl ve hatta önümüzdeki yıl Ukrayna’nın yapacağı üretim konusunda hala önemli bir belirsizlik olduğunu bildirdi.

Merkezi Kiev’de bulunana düşünce kuruluşu Razumkov Merkezi’nde görevli uzman Volodymyr Sidenko, bu görüşmelerde “Ukrayna’nın Rusya tarafından işgal edilen bölgelerden çalınan tahıl sorununu gündeme getirmediğinin anlaşıldığını” söyledi.

Volodymyr Sidenko, “Görünüşe göre bu bir anlaşmanın parçasıydı: Kiev çalıntı tahıl konusunu gündeme getirmedi ve Moskova Ukrayna gemilerini kontrol etmekte ısrar etmedi. Kiev ve Moskova anlaşma yapmak ve birçok görüş ayrılıklarından taviz vermek zorunda kaldı.” ifadesini kullandı.

Rusya için Afrika’daki jeopolitik ilişkiler anlaşmaya gitmesinde önemli rol oynadı mı?

Bu anlaşmanın Rusya’nın jeopolitik ilişkileri için de önemli olduğunu vurgulayan Sidenko, “Rusya, Afrika’da yeni krizler yaratmak, açlığı tetikleyip, hükümetlerin değişmesini istemedi. Afrika Birliği, Putin’den bu krizi çözmesini istedi ve bunun için Afrika’da önemli çıkarları olan Kremlin üzerinde baskı yaptı.” dedi.

Riga’daki Özgür Üniversite’de (Free University) Profesör olarak ders veren Dmitry Oreshkin ise anlaşmadan iki tarafın da kazançlı çıktığı görüşünü dile getirdi.

Dmitry Oreshkin, “Bu durumda her iki taraf da kazanıyor gibi görünüyor. Ukrayna beş milyar doları veya bu 20 milyon ton tahılın maliyeti artık ne kadarsa o kadar gelir elde edecek. Ayrıca depolarını boşaltma imkanına sahip olacak. Çiftçiler iflas etmeyecek, çünkü önceki mahsulün tahılını satamasaydılar, o zaman yeni mahsulün tahılına olan talep doğal olarak düşecekti.” dedi.

Rusya’ya ne taviz verildi ?

Rusya’nın da bu anlaşmadan kazançlı çıktığını kaydeden Dmitry Oreshkin, “Rusya, uluslararası ilişkiler anlamında sorumlu davrandığı izlenimini yarattığı ve BM kurumunun güvenilir bir ortağı olarak geri dönme şansı yakalamasının avantajlarından yararlanacak.” dedi.

Rusya’nın bu anlaşmayla akıllı davrandığı ve bundan kazançlı çıkacağını yineleyen Oreshkin, Rusya’nın ve eylemlerinin Afrika’da kıtlık veya gıda sıkıntısına yol açmasından da sorumlu tutulamayacağını iddia etti.

Bu anlaşmayla Rusya’ya bazı tavizler verildiği inancında olduğunu ancak bu konuda elinde net veriler olmadığı belirten Rus profesör özetle şunları söyledi. “Muhtemelen, Rusya’ya da bir şey vaat edildi. Büyük bir olasılıkla tarımsal ihracata yönelik yaptırımlar yönünde bir tür rahatlama olabilir. Ben bu konuda Rusya’nın pazarlık yapabildiğine inanıyorum, ancak kiminle yapıldığı şu anda belli değil. BM Genel Sekreteri Guterres, yaptırımları hiçbir şekilde düzenlemiyor. Yaptırımlar BM’nin politikası değil, yaptırımlar müzakerelere katılmayan bazı devletlerin politikası sonucu belirleniyor.”

Anlaşma sonunda tahıl fiyatlarının düşeceğini ve düşmeye başladığını kaydeden Oreshkin, şimdiden yüzde 12 ila 15 arasında düşüşlerin kayda geçtiğini ve anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle bu düşüşlerin süreceğine inandığını sözlerine ekledi.