İran’dan Azerbaycan sınırında askeri tatbikat

Hükümet karşıtı protestolar nedeniyle ülke içinde ‘köşeye sıkışan’ İran hükümetinin ‘gündemi değiştirmek için sınırda ve yurt dışında askeri güç gösterisi’ yaptığı belirtiliyor. 

Bir yandan Rusya’ya Ukrayna’da sivillerin ölümüne neden olan silahlı insansız hava araçları tedarik ederken bir yandan da Azerbaycan sınır bölgesinde askeri tatbikat düzenliyor. 

Diğer yandan da zaman zaman Irak’ın kuzeyinde konuşlu Kürt mevzilerini bombalıyor. 

AP’nin analizine göre bu hamleler, İran liderliğinin, 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin 16 Eylül’de “ahlak polisinin” gözaltısı sırasında hayatını kaybetmesi sonrası patlak veren gösterilerin sürdüğü bir ortamda sertlik yanlısı politikalarla iç kamuoyundan destek bulma girişimi.

Aynı zamanda bu hamleler, hem Orta Doğu hem de Batı’ya, rejimin iktidarda kalmak için içeride ve dışarıda güç kullanmaya meyilli olduğu mesajını veriyor.

İlaveten tatbikat Tahran’ın, Azerbaycan’la Nahçıvan’ı birbirine bağlaması öngörülen “Zengezur Koridoru”nun açılmasına yönelik diplomatik tepkilerini yoğunlaştırdığı bir döneme denk geliyor. 

İran, Azerbaycan sınırında askeri tatbikat başlattı

İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO), bu hafta başında ülkenin kuzeybatısında yer alan ve Azerbaycan sınırı boyunca uzanan Aras Nehri bölgesinde geniş çaplı askeri tatbikat başlattı.

Devrim Muhafızları Ordusu Kara Kuvvetleri tarafından düzenlenen askeri tatbikata Azeri nüfusun yoğun olarak yaşadığı Aras Nehri civarındaki Erdebil ve Doğu Azerbaycan eyaletleri ev sahipliği yapıyor.

Askeri yetkililer tatbikatta paraşütle atlama, gece operasyonu, helikopterle savaş operasyonu, intihar İHA’larıyla operasyon, Aras Nehri üzerinde köprü inşası, bağlantı yolları ve hakim tepelerin ele geçirilmesi manevralarının düzenlendiğini belirtiyor. 

Ancak tatbikatın süresine ilişkin bilgi paylaşılmış değil. 

İran, geçen ay, iki kuzey komşusu arasında askeri çatışmaların patlak vermesinin ardından “Azerbaycan’ın Ermenistan’dan toprak almasına müsamaha göstermeyeceği” tehdidinde bulunmuştu.

İran’ın nükleer programı

İran’ın nükleer programı bölgede istikrarsızlık riskini daha da arttırıyor. 

Tahran’ın elinde, neredeyse istediği takdirde atom bombası yapmaya yetecek kadar zenginleştirilmiş uranyum mevcut. 

Keza dünya güçleriyle yaptığı sorunlu anlaşmaya ilişkin müzakereler çöktüğü için daha fazlasını yapmaya devam ediyor.

Protestolara her kesimden insan katılıyor

Sosyal medyada yayınlanan videolar, İran’da orta okul ve lise çağındaki çocuklardan yaşlılara kadar toplumun her kesiminin, 100’den fazla şehre sıçrayan protestolara yoğun şekilde katıldığını gösteriyor.

Bir ‘isyan’ biçimi olarak kadınlar gösterilerde ve Tahran sokaklarında başörtülerini çıkararak dolaşıyor. Keza tepki olarak başörtülerini yakıyor. 

Güvenlik güçlerinin tutuklama, dayak ve hatta ölümcül şiddet tehdidi bile ekonomik krizin pençesindeki halkın öfkesini bastırmaya yetmiyor.

Aktivistler, halihazırda binlerce kişinin gözaltına alındığını ve 200’den fazla kişinin öldürüldüğünü belirtiyor.

Bu arada İran hükümeti de Tahran başta olmak üzere diğer kentlerde rejim destekçisi kişileri bir araya getirerek karşı hamle yapmaya ve güç gösterisinde bulunmaya çalışıyor. 

İran ilk saldırılarda Irak’ın kuzeyini hedef aldı

İran’ın sınır ötesi saldırılarının ilki eylül ayı sonlarında, Irak’ın kuzeyinde Kürt grupların olduğu bölgelere insansız hava aracı ve füze saldırıları düzenlemesiyle gerçekleşti. 

Kürt yetkililer, saldırılarda biri Amerikan vatandaşı olmak üzere en az 16 kişinin öldüğünü ve onlarca kişinin de yaralandığını bildirdi. 

Öte yandan sadece dini Lider Ayetullah Ali Hamaney’e karşı sorumlu olan Devrim Muhafızları Ordusu, birkaç gün boyunca askeri tatbikat yaptığı İran’ın kuzey sınırında da askeri hareketlilik yaşandı.

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’ne göre, Tahran, Azerbaycan’ın İsrail’le ilişkisine tepkili. 

Zira Azerbaycan, 2016-2020 yılları arasında silah ithalatının yüzde 69’unu İsrail’den gerçekleştirdi. 

İran ayrıca denize kıyısı olmayan Ermenistan’la olan 44 kilometrelik sınırını korumak istiyor ki bu da Azerbaycan’ın savaş yoluyla yeni topraklar ele geçirmesi halinde tehlikeye girebilir.

İran’dan Rusya’ya kamikaze insansız hava aracı tedariki

Tahran’ın varlık gösterdiği bir diğer cephe ise Ukrayna. 

Moskova, 8 aydır devam eden Ukrayna işgali sırasında elindeki hassas güdümlü mühimmat stokunu tüketti. 

Rusya bu aşamada İran’dan düşük maliyetli “intihar” dronları tedarik etmesini istedi.

İran’ın tedarik ettiği kendine özgü üçgen şeklindeki tasarımlarıyla bilinen “Şahid-136” isimli kamikaze insansız hava araçları, Ukrayna’nın başkenti Kiev’de binaları ve diğer sivil hedefleri vurdu.

Ukrayna ordusu, 13 Eylül’den bu yana ülke genelinde Rusya’ya verildiği söylenen İran üretimi 223 “Şahid-136” isimli kamikaze insansız hava aracının (İHA) düşürüldüğünü bildirdi.

Moskova ve Tahran her ne kadar iddiaları yalanlasa da Hamaney, çarşamba günü yaptığı bir konuşmada bu araçların savaş alanındaki ölümcül yeteneklerini ispat ettiğini dile getirdi. 

İsrail ve ABD’den güç kullanma tehdidi

İsrail, İran’ın nükleer silah elde etmesine asla izin vermeyeceği uyarısında bulunuyor. 

Daha önce de Irak ve Suriye’deki nükleer programları yok etmek için hava saldırıları düzenlemişti.

Bu durum, İran’ın nükleer programıyla ilgili gerilimler nispeten sakinleşmiş olsa da daha geniş çaplı bir çatışma riskini beraberinde getiriyor.

Bu arada ABD, gerektiğinde bölgede güç kullanmaya hazır olduğu sinyalini vermeye devam ediyor. 

Nükleer kapasiteli B-52 bombardıman uçaklarının Başkan Donald Trump döneminde başlayan uçuşları Başkan Joe Biden döneminde de devam ediyor. 

ABD’nin Orta Doğu’daki en üst düzey askeri yetkilisi general Erik Kurilla, Umman Denizi’nde bir ABD balistik füze denizaltısına binerek, ABD’nin nükleer denizaltı kabiliyetini gösteren bir mesaj gönderdi. 

General Kurilla, yaklaşık 8 saat USS West Virginia gemisinde kaldı.(Euronews)