2022’de Kazakistan’da neler yaşandı?

OCAK

Batı Kazakistan’da gaz fiyatlarındaki keskin yükselişin ardından Janaözen’de başlayan protestolar kısa zamanda ülke geneline yayıldı. Eski başkent Almatı’da yoğunlaşan gösteriler gün geçtikçe şiddete döndü. 

Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev Almatı’da 5 Ocak’tan itibaren geçerli olmak üzere olağanüstü hâl ilan etti. Aynı gün Başbakan Askar Mamin’in kabinesi de istifa etti. Tokayev, protestoları yatıştırmak ve istikrarı sağlamak üzere Ermenistan, Beyaz Rusya, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan ve Kazakistan’ın da dahil olduğu Sovyet sonrası devletlerin askeri bir koleksiyonu olan Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) Kazakistan’da barışı koruma birlikleri konuşlandırmayı kabul etti.

Gösterilerde 238 kişi hayatını kaybetti ve 10 binden fazla kişide tutuklandı.

Ocak Olayları’nın ardından İstihbarat Başkanı Karim Masimov ve yardımcıları tutuklanırken ilk Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’e yakın kişiler görevlerinden alındı.

ŞUBAT

Kazakistan, Donetsk ve Lugansk’ı tanımayacak ve Ukrayna’ya asker göndermeyecek

Rusya’nın 24 Şubatta Ukrayna’ya başlattığı saldırının ardından bağımsızlıklarını ilan eden Donetsk ve Lugansk’ın bağımsızlığını Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tanıdı.

Kazakistan Dışişleri Bakanı Muhtar Tileuberdi, Ukrayna’nın doğusundaki Donaetsk ve Lugansk’ın bağımsızlığını Kazakistan tarafından tanınmasının söz konusu olmadığını açıkladı. Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) çerçevesinde Kazakistan’ın Ukrayna’ya barış gücü gönderemeyeceğini kaydeden Tileuberdi, KGAÖ anlaşması gereği barış gücü askerlerinin sadece üye ülkelere gönderilebileceğini hatırlattı. 

Rusya’nın St.Petersburg kentinde Haziran ayında düzenlenen Uluslararası Ekonomi Forumu’na (SPIEF) katılan Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev moderatorün sorusu üzerine Modern uluslararası hukuk Birleşmiş Milletler tüzüğüdür. BM’nin iki ülkesi çatıştı. Devletin bütünlüğü ve ulusun kendi kaderini tayin hakkı. Ve bu ilkeler birbiriyle çeliştiği anda farklı yorumlar ortaya çıkıyor. Bir ulusun kendi kaderini tayin hakkı gerçekleşirse, yeryüzünde 500’den fazla devlet ortaya çıkar ve kaos olur. Bu nedenle ne Tayvan’ı, ne Kosova’yı, ne Güney Osetya’yı, ne de Abhazya’yı tanımıyoruz. Bu tutumumuz yarı devlet toprakları olan Donetsk ve Lugansk için de geçerli olacak’dedi.

MART

Kazakistan UEFA Uluslar Ligi’nde grupta kalmayı başardı

Kazakistan futbol milli takımı UEFA Uluslar Ligi  C Grubu’nda evinde ağırladığı Moldova’yı penaltılarda geçmeyi başardı. Penaltılar sonucunda Kazakistan sahadan 5-4 galip ayrıldı ve C Grubu’nda kalmayı başardı. Moldova ise gruptan düşerek D grubunda mücadele edecek. Kazakistan Moldova deplasmanında geçen hafta 2-1 galibiyetle ayrılmıştı.

Olağanüstü halden sonra Nevruz Bayramı

238 kişinin hayatını kaybettiği ve ülkede olağanüstü hal ilan edilen Ocak Olayları’nın ardından eski başkent Almatı’da Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev’in katılımıyla Nevruz Bayramı kutlandı.

NİSAN

Tokayev Akorda’da iftar verdi

Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev, Akorda’da Sarayı’nda toplumun önde gelen kişilerine iftar verdi.Akorda’da verilen iftara senato ve meclis başkanı, başbakan, yazarlar, şairler, gazeteciler ve Kazakistan’da görev yapan büyükelçiler katıldı.

MAYIS

Siyasi baskı ve açlık kurbanları anıldı

Günün anısına Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev başkent Nur-Sultan’da bulunan 1932-1933 yılları arasında açlıktan hayatını kaybedenlerin anısına dilen anıta çelenk bıraktı ve saygı duruşunda bulundu. Törene açlıktan hayatını kaybedenlerin yakınları ve devlet erkanı katıldı.

1997 yılından bu yana 31 Mayıs Kazakistan’da siyasi baskı ve açlıktan hayatını kaybendenleri anma günü olarak kutlanılıyor.

HAZİRAN

Kazakistanlılar Anayasa değişikliği için ‘EVET’ dedi

5 Haziran Pazar günü ülke genelinde anayasanın üçte birinde değişiklikleri öngören referandumun6 Haziran saat 08:00 itibari ile yurt içi ve yurt dışındaki tüm bölgelerde 10.012 sandıkta oy sayımı tamamlandı. Merkez Seçim Kurulu Başkanı Nurlan Abdirov düzenlediği basın toplantısında  referanduma katılan seçmenin yüzde 77.18’nin anayasa değişikliğini kabul ederek Evet oyu verdiğini açıkladı.  Yüzde 18.6 seçmenin karşı oy kullandığını kaydeden Abdirov, oyların yüzde 2.58’inin ise geçersiz sayıldığını duyurdu.

TEMMUZ

Tokayev Umre ziyareti yaptı

Suudi Arabistan Kralı Salman bin Abdelaziz Al Saud’un davetlisi olarak Cidde şehrinde resmi ziyarette bulunan Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev resmi temaslarının ardından Mekke’ye geçti ve umre ziyareti gerçekleştirdi.

AĞUSTOS

Türk Dünyası’nı sevindiren keşif

Uluslararası Türk Akademisi ve Moğol Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü tarafından Arkhangai bölgesi Nomgon Ovası’nda ortaklaşa yürütülen bilimsel arkeolojik kazılar sonucunda, İlteriş Kağan’a adanmış külliyeyi ortaya çıkardı.

Orta Asya’nın en büyük camisi açıldı

Temeli 18 mart 2019 yılında Nursultan Nazarbayev tarafından atılan Büyük Nur-Sultan Camisi 12 Ağustos Cuma günü törenle açıldı. 

Farklı ülkelerden gelen alanlarında uzman ve yetenekli kişilerin çalışmalarıyla klasik İslam mimarisinin ve geleneksel Kazak stilinin bu camide buluştuğunu ifade eden Nazarbayev, caminin kıble duvarına Kâbe’nin bir maketi yerleştirildiğini, üzerine hat sanatıyla Allah’ın 99 ismi yazıldığını ve caminin duvarlarına hat üslubunda dünyanın en büyük sanatsal yazı örneklerinden biri çizildiğini vurguladı

Caminin özellikleri 

Toplam alanı 68 bin metrekareyi bulan caminin ana kubbesinin çapı 62 metre, yüksekliği ise 83 metredir. Camide yüksekliği 130 metre olan dört minare bulunuyor. Minarelerden biri turistler için açık olacak.

Kabe’nin büyük ölçekli duvar modeli olarak inşa edilen ‘Kıble Duvarı’ montajı sırasında 25 milyon cam mozaik kullanılmış, bu duvarın yüksekliği 22 metre uzunluğu ise 100 metredir.

Haram salonunda serilen halının toplam alanı 16,5 bin metrekare, Hindistan’da üretilen bu halının madalyonunun çapı ise 70 metredir.

EYLÜL

Rus kozmonotlar Sergey Prokopyev ile Dmitriy Petelin ve Amerikan astronotu Francisco Rubio’yı taşıyan Soyuz MS-22 uzay aracı Kazakistan’da bulunan Baykonur Uzay Üssü’nden fırlatıldı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 21 eylülde ilan ettiği kısmi seferberlikten sonra Kazakistan’a gelen Rusya vatandaşlarının sayısı 98 bini geçti.

Amerika Birleşik Devletleri’nde Las Vegas’taki T-Mobile Arena’da Cumartesi akşamı yerel saat ile 09:45’te başlayan maçı Meksıkalı Alvarez hakem kararıyla kazandı.

Kazakistan’ın kuzeyinde Kostanay şehri bölgesinde Amankarakay, Novonezjninka, Kalinino, Lesnoye ve Ozernoye köylerini de içine alan ormanlık bölgede çıkan yangınlarda 43 bin hektarlık alan kül oldu.

Papa Francis Kazakistan’a geldi

Katolik dünyasının ruhani lideri Papa Francis Dünya ve Geleneksel Dinler Liderleri Kongresi’ne katılmak üzere Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev’in davetlisi olarak Kazakistan’a geldi.

Kasım-Jomart Tokayev’in ev sahipliğinde yedincisi düzenlenen kongereye 60 ülkeden 100’den fazla din temsilcisitoplum kuruluşları temsilcileri katıldı.

EKİM

AB’nin Kazakistan’a yatırımı 160 milyar doları aştı

Avrupa Konseyi Başkanı(AKB) Charles Michel  Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev ile Akorda Sarayı’nda görüştü. AB’nin Kazakistan’ın en büyük ticaret ve yatırım ortaklarından biri olduğunu, geçen 30 yıl zaman zarfında AB’nin yatırımlarının 160 milyar doları aştığına dikkat Tokayev, bu yılın ilk 8 ayında ise ticaret hacminin yüzde 43 artarak 26 milyar dolara ulaştığını söyledi.

Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev’in davetlisi olarak 14 Eylül’de başkent Astana’ya gelen Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Xi Jinping’e Altın Kıran devlet nişanını takdim etti.

Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad Al Thani iki günlük resmi ziyaret için Kazakistan’ın başkenti Astana’ya geldi.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Asya’da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı’na katılmak (AİGK-CICA) üzere başkent Astana’ya geldi.

Zirveye Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad Al Thani, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadık Caparov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Çin Devlet Başkanı Yardımcısı Wang Qishan, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rohman, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Filistin Devlet Başkanı Mahmut Abbas ve 27 ülkeden 50’ye yakın delegasyon katıldı.

Tokayev, başkent Astana’da Bağımsız Devletler Topluluğu’na (BDT) üye devlet başkanlarını ağırladı.

KASIM

Tokayev ikinci kez cumhurbaşkanı seçildi

20 Kasım 2022 Pazar günü yapılan erken cumhurbaşkanlığı seçimini hali hazırda bu görevi yürüten Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev kazandı.

Kazakistan’ın kurucu cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev oyunu Astana Opera binasında kullandı.

Başkent Astana’da Bağımsızlık Sarayı’nda düzenlenen törende Kazakistan Cumhurbaşkanlığı forsu ve anayasa kitabının törenle sahneye gelmesinin ardından Kazakistan Merkez Seçim Komisyonu Başkanı Nurlan Abdirov, Tokayev’e cumhurbaşkanlığı kimliği ve mazbatasını sundu. Anayasaya el koyarak yemin eden Tokayev, halka adil hizmet edeceğine, kanunlara bağlı kalacağına ve vatandaşların hak ve özgürlüklerini kanunlar önünde koruyacağına yemin etti.

ARALIK

‘Ocak Olayları’ anıtı açıldı

Ülkenin batısında başlayıp daha sonra başta Almatı olmak üzere ülke geneline yayılan gösterilerde hayatlarını kaybedenlerin anısına Almatı’da anıt açıldı. Anıtın açılışını Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev yaptı.

Mimarlar Alexey Ivzhenko ve Gani Sagıdullayev tarafından tasarlanan, Almatı şehir meydanında Respublika Caddesi üzerinde açılan ‘Tağzım’ anıtı dört renkten oluşuyor. Açık gri zorlukların üstesinden gelmeyi, siyah kısım Ocak olayları sırasındaki panik ve korkuyu, gri kısım kurbanları ve insan kayıplarını, beyaz kısım istikrar ve gelişme arayışını, iyi- toplum olmak, milli şuur, güç, adalet ve devlete güveni  temsil ediyor.