İran 2015 yılında imzaladığı nükleer anlaşmadan “kısmen çekilme” kararı aldı. ABD Başkanı Donald Trump, kararın ardından İran’a yeni yaptırımlar getiren kararnameyi imzaladı.
Trump, yaptırımların İran’ın petrolden sonra en büyük ihracat gelir kaynağı olan demir-çelik, alüminyum ve bakır sektörlerini kapsadığını açıkladı.
Trump ayrıca, “Bir anlaşma sağlayabilmek ve İran’a hak ettiği geleceği sunabilecek adımları atmak adına, bir gün İranlı liderlerle bir araya gelmeyi iple çekiyorum” dedi.
İran’ın kararı sonrası ABD’den üst düzey yetkililer Tahran’ı olası yaptırımlarla ilgili uyarmıştı.
ABD Kasım 2018’den bu yana Tahran’ın nükleer programı gerekçesiyle İran’a yönelik ekonomik yaptırımlar uyguluyor.“Avrupa’ya nükleer tehdit”
Beyaz Saray yetkilisi Tim Morrison İran’ın kararı için “Avrupa’ya nükleer tehdit” demiş, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise “Ne şekilde tepki vereceğimize karar vermeden önce İran’ın ne yapacağını bekleyip görmemiz gerekiyor” diye konuşmuştu.
Mike Pompeo, İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt ile Londra’da görüştükten sonra yaptığı açıklamada, İran’ın kararının “kasıtlı muğlaklık” içerdiğini söylemişti.
ABD Başkanı Donald Trump’ın Kitle İmha Silahları ve Biyosavunma alanındaki özel danışmanı Tim Morrison ise İran’a yönelik yaptırımlar konusunda henüz tüm adımları atmadıklarını söylemiş, “Yakında daha fazla yaptırım uygulayacağız. Çok yakında” demişti
Lavrov: ABD’nin Orta Doğu’daki askeri varlığını güçlendirmesi esef verici
İran hükümetinin 2015 yılında imzaladığı nükleer anlaşma kapsamında verdiği bazı taahhütleri geri çekme kararı üzerine Amerikalı ve Rus yetkililer de açıklama yaptı.
İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt ve ABD’li mevkidaşı Mike Pompeoİran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, anlaşmaya taraf olan ABD dışındaki ülkeleri bilgilendirerek, anlaşmadan tamamen çekilmek gibi bir planları olmadığını açıklamıştı.
Ancak Ruhani, anlaşma kapsamında artık hangi taahhütleri yerine getirmeyeceklerini söylememişti.
Lavrov: ABD’nin Orta Doğu’daki askeri varlığını güçlendirmesi esef verici
Öte yandan, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise bugün Moskova’da İranlı mevkidaşı Muhammed Cevad Zarif’i ağırladı.
Sergey Lavrov, görüşme sonrası yaptığı açıklamada, ABD’nin Basra Körfezi’ne uçak gemileri gönderme planını eleştirdi.
Lavrov, ABD’nin Orta Doğu’daki askeri varlığını güçlendirmesinin esef verici olduğunu söyledi.
Rus bakan, “ABD’nin Basra Körfezi’ne uçak gemileri gönderme ve genel olarak oradaki askeri varlığını güçlendirme planları, ister Orta Doğu’da, ister Basra Körfezi’nde veya Venezuela’da olsun, ne yazık ki Amerikalıların eylem şekline dönüştü. Bu esef verici bir durum” dedi.
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ile Rus mevkidaşı Sergey Lavrov Moskova’da görüştü.İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ise nükleer anlaşmanın Avrupalı imzacılarını yükümlülüklerini yerine getirmemekle, “iyi beyanlarda bulunup onları hayata geçirmemekle” suçladı.
‘Suriye’nin parçalanmasına götürür’
Rus TASS haber ajansı ise, Dışişleri Bakanı Lavrov’un İranlı mevkidaşı Cevad Zarif ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, ABD’nin, Suriye’de tarihsel olarak Arap aşiretlerinin yaşadığı bölgelere Kürtleri yerleştirme girişimlerinin Suriye’nin parçalanmasına neden olabileceğini söylediğini bildirdi.
“Yüzyıllar boyunca Suriye’de yaşamış Kürtlerin ulus olarak haklarını kullanması gerektiğini düşünüyoruz” diyen Lavrov şöyle devam etti:
“Kürtlerin yaşadığı bölgelerin onların ulusal mirası olarak kalması gerekir. Tarihsel olarak Arap aşiretlerinin yaşadığı bölgelere Kürtleri yerleştirmeye yönelik ABD girişimleri ise doğrudan ayrılıkçılığa ve Suriye’nin parçalanmasına götürecek olan çok kötü bir süreçtir.”
İran, nükleer anlaşmadan ‘kısmen çekiliyor’
İran Güvenlik Konseyi’nden yapılan açıklamada, “İran İslam Cumhuriyeti, mevcut aşamada zenginleştirilmiş uranyum ve ağır su depolama konusundaki sınırlandırmalara uyma zorunluluğu görmemektedir” denildi.
Açıklamada ayrıca ABD’nin yeniden yürürlüğe giren yaptırımlarına atıfla “Anlaşmanın diğer taraflarına bankacılık işlemleri ve petrol alanlarında verdikleri taahhütleri yerine getirmeleri için 60 gün süre tanınmıştır” ifadeleri yer aldı.
İran hükümeti, nükleer taraf ülkeler İngiltere, Fransa, Almanya, Çin ve Rusya’nın ABD yaptırımlarının geri dönmesinin ardından 2015’te altına imza atılan şartları tam olarak yerine getirmediğini vurguluyor.
ABD yeniden yaptırım uygulamaya başlamıştı
ABD Başkanı Donald Trump, Mayıs 2018’de “gelmiş geçmiş en kötü anlaşma” olarak nitelediği mutabakattan çekildiğini duyurmuş ve Kasım 2018’de de İran’a yönelik yaptırımları tekrar yürürlüğe koymuştu.
Washington, Türkiye dahil 8 ülkeye yaptırımlara rağmen İran’dan petrol almaya devam etmeleri için 2 Mayıs 2019’a kadar geçerli olan bir muafiyet tanımıştı.
Bu muafiyet süresinin geçen hafta dolmasının ardından Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada hedefin İran’ın petrol gelirlerini sıfıra indirmek olduğu vurgulanmıştı.
Türkiye ise İran ile ticaretin devam edeceğini söylemiş, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu paylaştığı Twitter mesajında “Tek taraflı yaptırımları ve komşularımızla nasıl ilişki kuracağımız konusundaki dayatmaları kabul etmiyoruz” demişti.
Nükleer anlaşma hangi şartları kapsıyordu?
2015’te imzalanan anlaşmayı ABD, İran, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ve Almanya müzakere etmişlerdi.
Anlaşma İran’ın uranyum zenginleştirme programını kısıtlaması karşılığında ülkeye uygulanan yaptırımların kademeli olarak kaldırılmasını öngörüyordu.
Ancak Donald Trump bu anlaşmanın İran’ın nükleer silah geliştirmesini engelleyecek nitelikte olmadığını savunarak mutabakattan tek taraflı olarak çekilmiş ve ABD İran’a yeniden yaptırım uygulamaya başlamıştı.(BBC)
