Gürcistan’ın koronavirüsle savaşındaki: ‘Üç silahşörler’

Gürcistan Avrupa Birliği’nin, birlik dışında olup da sınırlarını açabilecek kadar güvenli bulduğu 15 ülkeden biri, aynı zamanda bu listeye girebilen tek eski Sovyet cumhuriyeti. 

3 milyon 700 bin nüfuslu ülkede salgının ortaya çıkışından bu yana toplam 1000 Covid-19 vakası görüldü ve hayatını kaybedenlerin sayısı 15 ile sınırlı kaldı. Bu başarının arkasında, kamuoyunda “üç silahşörler” diye anılan üç bilim insanının bulunduğu düşünülüyor. 

Gürcistan komşuları arasında da salgınla mücadelede müstesna bir başarı gösterdi. Büyüklük ve nüfus bakımından kendisine yakın komşusu Ermenistan’da Covid-19 vakalarının sayısı 26 bini aştı, 500’e yakın insan öldü ve hala her gün yüzlerce yeni vaka bildiriliyor. 

Gürcistan nasıl başardı?

Mart ayı ortasına gelindiğinde bütün ilk, orta ve lise düzeyindeki okullar, üniversiteler, temel ihtiyaçlara hizmet etmeyen bütün işyerleri kapatılmış ve toplu taşıma durdurulmuştu. 

21 Mart günü olağanüstü hal ilan edildi ve insanların kalabalık gruplar halinde bir araya gelmesi ve şehirler arası seyahat yasaklandı. Gece sokağa çıkma yasakları kondu. 

Gürcistan’daki en önemli dini bayram olan Ortodoksların Paskalya tatili süresince özel araç kullanımı ve mezarlık ziyaretleri de yasaklandı. 

BBC’nin sorularını e posta ile yanıtlayan Başbakan Giorgi Gakharia, “Salgını daha ilk vaka ortaya çıkmadan bir ay önce değerlendirmeye başladık. Ülkemizin coğrafi konumu ve küçüklüğü gibi kendine has özellikleri nedeniyle diğer ülkelerdeki uygulamaları örnek alamazdık” diyor. 

Alınan önlemlere, önde gelen bilim insanları ve Gürcistan Ulusal Salgın Hastalıkları Kontrol ve Halk Sağlığı Merkezi (NCDC) tarafından yapılan düzenli bilgilendirme ve güncellemeler eşlik etti. 

Üç Silahşörler kim?

Gürcistan’da NCDC bünyesinde çalışan bilim insanlarına karar süreçlerindeki rolleri nedeniyle büyük saygı duyuluyor. 

NCDC’nin başkan Amiran Gamkrelidze, Lugar laboratuarlarından sorumlu Paata Imnadze, ve Tiflis salgın hastalıklar, Aids ve bağışıklık araştırmaları merkezinin baş viroloğu Tengiz Tsertsvadze’ye halk arasında Üç Silahşörler adı takıldı. 

Son salgınla mücadele ve halk sağlığı kampanyasının sevilen bir başka ismi de Tiflis’deki salgın hastalıklar hastanesi başhekimi Marina Ezugbaia. 

Bugün Gürcistan’ın farklı yerlerindeki 19 laboratuvarlarda koronavirüs testleri yapılabiliyor. 

30 Haziran tarihinde NCDC başkanı Amiran Gamrekhelidze, ülkenin salgınla mücadeledeki başarısını şöyle özetledi: 

“Nüfusumuzun her bir milyonuna 30 bin test yaparak altın standardına ulaşmış bulunuyoruz. İyileşme oranımız yüzde 86’ya yükseldi fakat maalesef 15 kaybımız var. Bu yüzde 1,6’ye tekabül ediyor ve diğer ülkelerle kıyaslandığında çok düşük bir sayı:”

Alınan önlemler nasıl uygulandı?

Gürcistan hükümeti ilan edilen kurallara uyduğu için halka teşekkür etti. 

Ama aynı zamanda yasakların çiğnenmesine karşı ciddi önlemler alınmıştı. Olağanüstü hal döneminde yasakları çiğneyen bireylere 1000 dolar, işletmelere 3000 dolar ceza kesilebiliyordu. 

Otobüs duraklarına “Evde Kal” uyarıları kondu, cep telefonu şirketleri bu mesajı bütün kullanıcılarına gönderdiler. 

Ülke siyasetine egemen olan ciddi kutuplaşmaya karşın Gürcistan toplumu salgınla mücadele önlemlerini genel olarak destekledi. 

Başbakan, Gürcistan halkının işbirliği ve “bütün talimat ve tavsiyelere uyma konusundaki örnek sosyal sorumluluğunun” salgının kontrol altına alınmasına katkıda bulunduğunu söyledi. 

En büyük sınav Paskalya’nın kutlandığı Pazar günü yaşandı. Binlerce kişinin kiliselerde Pazar gece yarısı yapılan ayinlere katılmasından endişe ediliyordu. 

Gürcistan’da çok güçlü ve etkili bir kurum olan Ortodoks kilisesi ayinleri iptal etmeyi ve komünyon sırasında herkese tek kaşık kullanma uygulamasından vazgeçmeyi reddetmişti. Fakat insanların çoğu bilim insanlarının tavsiyesine uyarak evde kalmayı tercih etti. 

Komşu ülkelerde durum ne? 

Şu ana kadar 27 bin koronavirüs vakası açıklayan Ermenistan, Nisan ayının sonlarında sosyal mesafe ve evde kalma önlemlerini gevşetmeye başladı ve Mayıs ayından itibaren de ekonomik faaliyetlere aşamalı olarak geri dönüldü. 

Ermenistan Sağlık Bakanı Arsen Torosyan, BBC’ye yeni vaka sayısının arttığını ama ülkenin ekonominin kapalı kalmasını daha fazla kaldıramayacağını söyledi. 

“Sayılara bakmadan virüsle yaşamaya karar verdik. Virüsü ortadan kaldırmak gibi bir nihai amacımız yok çünkü bu mümkün değil. Sınırlarımızı bir yıl kapalı tutarsak, işyerlerini aylar ve yıllarca kapatırsak başka sebeplerle öleceğiz” diye konuştu. 

Gürcistan’ın komşularından Azerbaycan’da da her gün yüzlerce yeni vaka açıklanıyor. 

Muhalifler hükümeti salgınla mücadelede otoriter yöntemler kullanmakla ve başarılı olamamakla suçluyor. 

Azerbaycan’da polisin karantinayı ihlal eden kişileri, evlerinden iç çamaşırlarıyla sürükleyerek çıkarışını gösteren videolar sosyal medya platformlarında yaygın şekilde paylaşıldı. 

Sınırlamalar kaldırıldı 

Gürcistan’da şu anda işyerlerinin çoğu ve lokantalar açık. Bu tür yerlerin kapalı mekanlarında maske takmak zorunlu ve kalabalık yerlerde mesafe kuralları sıkı bir şekilde uygulanıyor. 

Hükümet 1 Temmuz’dan itibaren sınırları açmayı umuyordu fakat bu şimdilik ertelendi. Bu da ülkenin turizm sektörünün bu yılki zararının iyice büyümesi anlamına geliyor. 

Salgın hastalıklarla mücadele uzmanları hala temkinli olmak gerektiği görüşünde. 

NCDC başkanı Dr Gamrekhelidze 30 Haziran’da yaptığı bilgilendirme toplantısında “Gürcistan kendisini çevreleyen ülkeler arasında bir ada ve sağlıklı bir vaha gibi görünüyorsa da, bu bizim için bir dakika bile gevşeme bahanesi olmamalı” diye konuştu. 

Dr Gamrekhelidze “Günlük vaka sayımızın çok düşük olması bize gevşeme hakkı vermiyor. Sürekli teyakkuzda olmalıyız” diye ekledi. (BBC)