İngiltire’de hükümet krizi, Başbakan istifa ediyor

Beş bakan dahil 50’yi aşkın hükümet görevlisinin istifası sonrası görevi bırakma konusunda büyük bir baskı altında kalan İngiltere Başbakanı Boris Johnson, BBC’nin edindiği bilgiye göre istifa etmeye hazırlanıyor.

İktidardaki Muhafazakar Parti’nin liderliğinden istifa etmesi beklenen Johnson’ın yerine sonbahara kadar yeni bir liderin seçilmesi, ardından Johnson’ın başbakanlık koltuğunu yeni lidere devretmesi bekleniyor.

İngiltere’de yayın yapan ITV kanalı, Boris Johnson’ın Kraliçe 2. Elizabeth’i de telefonla aradığını duyurdu.

Önceki gün kabineden ilk istifa eden Maliye Bakanı Rishi Sunak’ın yerine getirilen Nadhim Zahawi dahil kabineden üst düzey isimler, Johnson’a istifa çağrısında bulundu.

Johnson’ın en yakın çalıştığı bakanlardan İçişleri Bakanı Priti Patel de Başbakan’a istifa etmesini tavsiye etti.

Perşembe sabahı iki gün önce koltuğu devralan Eğitim Bakanı’nın istifasıyla görevden ayrılan bakan sayısı da beşe ulaştı.

Bakan ve bakan yardımcılarının bulunduğu 50’den fazla hükümet görevlisinin istifası ile İngiltere hükümeti birçoklarına göre işlerliğini yitirme noktasına geldi.

BBC’ye konuşan siyasi analistler, Johnson’ın bu koltukları dolduramayacağını anlaması sonrası istifa etmeye karar verdiğini değerlendiriyor.

Johnson dün Avam Kamarası’nda yaptığı konuşmada, istifa çağrılarına karşılık olarak “devam edeceğim” yanıtını vermişti.

Ana muhalefetteki İşçi Partisi lideri Keir Starmer da Johnson’ın bırakma kararının “ülke için iyi haber” olduğunu söyledi.

Johnson’ın parti liderliğinden istifası sonrasında Ekim ayındaki parti konferansına kadar Muhafazakar Parti’de liderlik yarışı olması bekleniyor.

Johnson’ın geçici başbakanlığı da tehlikede mi?

Johnson’ın Muhafazakar Parti liderliğinden istifa kararı alması sonrası, başbakanlığı sonbahara kadar devam ettirip ettiremeyeceği de tartışılıyor.

BBC’ye konuşan eski bir bakan yardımcısı “temel sorununun” bu olduğunu söylüyor.

Muhafazakar Parti milletvekilleri, geçici başbakan konumuyla hareket edeceği güvencesini vermesi şartı ile Johnson’ın sonbahara kadar görevde kalabileceğini dile getiriyor.

Şu ana kadar istifasını açıklayan bakanlar:

• Maliye Bakanı Rishi Sunak
• Sağlık Bakanı Sajid Javid
• Galler’den Sorumlu Devlet Bakanı Simon Hart
• Kuzey İrlanda’dan Sorumlu Devlet Bakanı Brandon Lewis
• Eğitim Bakanı Michelle Donelan

BBC Politika Editörü Chris Mason’ın analizi:

Sonunda yaptı. Boris Johnson istifa ediyor.

Ama durun bir dakika; Johnson sonbahara kadar başbakanlığa devam edeceğini de söylüyor.

Başbakanlık koltuğu her zaman dolu olacak. Onun istifa ettiği görev, Muhafazakar Parti liderliği…

Şimdi Parti içinde bir liderlik yarışı başlayacak.

Yaklaşık 100 bin Muhafazakar Parti üyesi tarafından yeni lider seçildiğinde, Boris Johnson istifasını Kraliçe’ye sunacak. Kraliçe de partinin yeni liderine hükümeti kurma görevi verecek. 

Muhafazakar Parti’nin yeni lideri, yeni başbakan olacak.

Başbakanlık Ofisi’nde olayların bu şekilde gelişeceği değerlendiriliyor. 

Ancak Johnson’ın sonbahara kadar başbakan olarak kalması ne kadar sürdürülebilir?

İskoçya Özerk Yönetimi Başbakanı Nicola Sturgeon gibi ona karşı olanlar, hükümetteki makam boşluğu nedeniyle, bu durumun sürdürülebilir olmadığı görüşünde.

Ana muhalefetteki İşçi Partisi de onun başbakanlığı hemen bırakması ve sonbahara kadar geçici bir başbakan olması gerektiğini düşünüyor.

Bu da başka bir soruyu gündeme getiriyor: bir sonraki başbakanım kim olacak?

Son kriz nasıl başladı?

Johnson’a yönelik son eleştirilerin temelinde Muhafazakar Parti’nin Parlamento’daki Grup Yöneticisi Chris Pincher hakkında son dönemde ortaya atılan iddialar yatıyor.

Pincher, The Sun gazetesinde hakkında çıkan taciz haberlerinden sonra görevinden istifa etmişti.

Başbakan Johnson Chris Pincher hakkında geçmişte çıkan benzer iddialardan haberdar olmasına karşın onu bu göreve getirmekle suçlanıyordu.

Başbakanlık Ofisi’nden daha önce yapılan açıklamada taciz iddialarından haberdar olunmadığı belirtilmişti.

Ancak Başbakan Johnson, Pincher hakkında üç sene önce böyle bir suçlamanın kendisine ulaştığını kabul etmişti.

Johnson konu ile ilgili son açıklamasında bu kararından ‘büyük pişmanlık’ duyduğunu söylemişti.

Kabindeki istifalar Johnson’un bu açıklamaları ile eş zamanlı olarak geldi.

Önce Salı günü Rishi Sunak ve Sağlık Bakanı Sajid Javid istifa etti. Ardından bakan yardımcıları ve özel sekreterler dahil en az 53 hükümet görevlisi istifa etti.

İki bakan birbirlerinden 10 dakika arayla kabineden istifa ettiklerini açıkladı. Bunu, bakan yardımcılarının ve danışmanlarının da istifaları izledi.

Sajid Javid istifa mektubunda Başbakan’a olan güvenini kaybettiğini söylemişti. Rishi Sunak da halkın hükümetlerinden etik ve dürüst davranmasını bekleme hakkı olduğunu ifade etmişti.