Kazakistan-Çin ilişkilerinde altın dönem
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in davetlisi olarak bu ülkede bulunan Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev iki ülke arasında ticaret hacminde yeni hedefin 40 milyar dolara çıkardıklarını açıkladı.
Görüşmeler sırasında taraflar ticaret ve ekonomi, petrol ve gaz, petrokimya, enerji, finans, ulaştırma ve transit, eğitim ve bilim alanlarında kapsamlı işbirliğinin geliştirilmesi konularını ele aldılar. Liderler ayrıca uluslararası ve bölgesel gündeme ilişkin görüş alışverişinde bulundu.
Çinli mevkidaşı ile baş başa ve heyetler arası yaptığı görüşmeler sonrasında konuşan Cumhurbaşkanı Tokayev, ‘Bugün Çin, Kazakistan’ın en önemli ticari ortaklarından biridir. Geçtiğimiz yılın sonuçlarına göre karşılıklı ticaret hacmi son 30 yılın en yüksek seviyesine ulaşarak 31 milyar doları aştı. İnanıyorum ki yakın gelecekte 35 milyar dolar hedefine ulaşabileceğiz. Bu nedenle 2030 yılına kadar 40 milyar dolarlık yeni bir hedef belirlemeyi öneriyorum. Bu hedefe ulaşmak için karşılıklı ticaretimizin kapsamını genişletebiliriz’ dedi.
Kazakistan’ın Çin’e tarımsal ihracatını arttırmak istediğini, sadece geçen yıl tarım ürünlerinde karşılıklı ticaret hacminin 780 milyon dolardan fazla olduğunu hatırlatan Tokayev, Kazakistan’ın Çin’e bakliyat, yüksek kaliteli çevre dostu soğutulmuş sığır ve kuzu eti tedarik etmeye hazır olduğunu açıkladı.
İki ülke arasında eğitim ve bilim alanındaki işbirliğini güçlendirmeye yönelik artan ilgisini memnuniyetle karşıladığını, Çin’deki teknik eğitimin yüksek kalitesini göz önünde bulundurarak, Çin’in önde gelen üniversitelerinden birinin Kazakistan’da bir şubesinin açılmasına yönelik ilgilerinin olduğunu ifade eden Tokayev, ‘Kazakistan ve Çin önemli uluslararası meselelerde aynı ya da benzer pozisyonlara sahiptir ve her iki tarafın uluslararası girişimlerini sürekli olarak desteklemektedir. Bu bağlamda, küresel güvenlik, küresel kalkınma ve küresel uygarlık alanlarındaki uluslararası girişimler programınızı desteklediğimi ifade etmek isterim.
Bunların uygulanmasının dünyada istikrar, güvenlik ve güvenin sağlanmasına katkıda bulunacağına ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşılmasını hızlandıracağına inanıyorum’dedi.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’in 70. Doğum gününü kutlayan Çin Devlet Başkanı Jinping, ‘Bugün, ikili işbirliğimizin yüksek düzeyini yansıtan ve Çin ile yakın bağlarınızı teyit eden Çin’e devlet ziyaretinizi gerçekleştiriyorsunuz. Çin ve Kazakistan, Çin-Kazak ilişkilerinin “altın 30. yıldönümünde” yeni bir sayfa açmıştır. Ülkelerimiz dostluk ve karşılıklı destek geleneklerini geliştirmeli ve karşılıklı yarar sağlayan işbirliğini derinleştirmelidir’dedi.
Görüşmeler sonunda iki ülke arasında 23 belgeye imza atıldı.
1. Kazakistan Cumhuriyeti ve Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanlarının Ortak Bildirisi;
2. Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti arasında Trans-Hazar uluslararası ulaşım güzergahının geliştirilmesine ilişkin Mutabakat Zaptı;
3. Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti arasında Teknik ve Ekonomik İşbirliği Mutabakat Zaptı;
4. Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti arasında Sanayileşme ve Yatırım Alanında İşbirliği Planı;
5. Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Karşılıklı Vize Muafiyetine İlişkin Anlaşma;
6. Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması;
7. Kazakistan Cumhuriyeti Tarım Bakanlığı ile Çin Halk Cumhuriyeti Gümrük Genel İdaresi arasında Kazakistan Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne ayçiçeği, aspir, soya fasulyesi ve keten tohumu küspesi ihracat sevkiyatları için sağlık ve bitki sağlığı gerekliliklerine ilişkin Protokol;
8. Kazakistan Cumhuriyeti Tarım Bakanlığı ile Çin Halk Cumhuriyeti Gümrükler Genel İdaresi arasında Kazakistan Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne ihraç edilen bezelye ve mercimek için denetim ve karantina gerekliliklerine ilişkin Protokol;
9. Kazakistan Cumhuriyeti Tarım Bakanlığı ile Çin Halk Cumhuriyeti Gümrükler Genel İdaresi arasında Kazakistan Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne su ürünleri ihracatına ilişkin Protokol;
10. Kazakistan Cumhuriyeti Sanayi ve Altyapı Geliştirme Bakanlığı ile Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Kalkınma ve Reform Komitesi arasında Kazakistan ve Çin arasındaki üçüncü sınır ötesi demiryolunun ortaklaşa uygulanmasının ön değerlendirmesine ilişkin Mutabakat Zaptı;
11. Kazakistan Cumhuriyeti Kültür ve Spor Bakanlığı ile Çin Halk Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında kültür merkezlerinin kurulmasına ilişkin niyet muhtırası;
12. Kazakistan Cumhuriyeti Ticaret ve Entegrasyon Bakanlığı ile Çin Halk Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı arasında ticaret ve ekonomik araştırmalara ilişkin mutabakat zaptı;
13. Kazakistan Standardizasyon ve Metroloji Enstitüsü ile Çin Halk Cumhuriyeti Standardizasyon İdaresi arasında Mutabakat Zaptı.
14. Kazakistan Cumhuriyeti Doğu Kazakistan Bölgesi Akimat’ı ile Çin Halk Cumhuriyeti Tianjin Şehri Halk Hükümeti arasında “Lu Ban Atölyesi” kurulmasına ilişkin Anlaşma;
15. Kazakistan Cumhuriyeti’nin Çimkent şehri ile Çin Halk Cumhuriyeti’nin Xi’an şehri arasında kardeşlik ilişkileri kurulmasına ilişkin anlaşma;
16. Kazakistan Cumhuriyeti’nin Kuzey Kazakistan Bölgesi ile Çin Halk Cumhuriyeti’nin Shaanxi Eyaleti arasında kardeşlik ilişkileri kurulmasına ilişkin anlaşma;
17. Al-Farabi Kazak Ulusal Üniversitesi ile Xi’an Kuzeybatı Politeknik Üniversitesi arasında SSZPU’nun KazNU’da bir şubesinin açılmasına ilişkin anlaşma;
18. Kazakistan Cumhuriyeti Enerji Bakanlığı ile Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Enerji İdaresi arasında enerji sektöründe işbirliğine ilişkin memorandum;
19. Kazakistan Cumhuriyeti Enerji Bakanlığı ile Çin Ulusal Petrol Şirketi arasında Kazak-Çin stratejik enerji işbirliğinin genişletilmesine ilişkin Çerçeve Anlaşma;
20. Kazakistan Cumhuriyeti Teknik Düzenleme ve Metroloji Komitesi ile Çin Halk Cumhuriyeti Standardizasyon İdaresi arasında Memorandum;
21. Khabar Agency JSC ile Çin Medya Şirketi (CMG) arasında İşbirliği Memorandumu;
22. Al-Farabi adını taşıyan Kazak Ulusal Üniversitesi ile Çin Petrol Üniversitesi arasında etkileşim kurulmasına ilişkin anlaşma;
23. Seifullin Kazak Agroteknik Üniversitesi ile Çin Kuzey-Batı Tarım ve Ormancılık Üniversitesi arasında işbirliği anlaşması.
18 Mayıs’ta Çin’in önde gelen şirketlerinin CEO’larıyla bir araya gelecek olan Tokayev, ziyaret programı kapsamında bir dizi etkinlik düzenleyecek ve Xi’an kuru limanında Kazakistan’ın lojistik merkezinin inşaatının başlatılması törenine katılacak.
19 Mayıs’ta Orta Asya – Çin zirvesine katılacak olan Tokayev, Kazakistan’ın Xi’an Başkonsolosluğu’nun açılış törenine katılacak.