Kazakistan’dan petrol devlerine rekor tazminat davası

Kazakistan, ülkenin iki büyük petrol sahası Kaşagan ve Karaçaganak’ı işleten uluslararası petrol şirketlerine uluslararası tahkim mahkemesinde dava açtı.

Fransız Haber Ajansı (AFP), Shell, Exxon Mobil, Eni, TotalEnergies ve Kazak şirketi KazMunayGas ile yaşanan 16,5 milyar dolarlık maliyet masraflarıyla ilgili anlaşmazlığın Kazakistan tarafından uluslararası tahkim mahkemesine taşındığını duyurdu.

Adı geçen şirketlere dava açıldığını doğrulayan Kazakistan Enerji Bakanı Almasadam Satkaliyev, tazminat davasının halkın çıkarları doğrultusunda açıldığının ve tazminat miktarının 16,5 milyar dolar olduğunu kaydetti.

Kazakistan Enerji Bakanı Satkaliyev, petrol sahaları Kaşagan’da 13 milyar dolar, Karaçaganak’da ise 3 milyar dolarlık maliyet masrafı konusundaki anlaşmazlığın giderilemediğini aktardı.

İki sahanın işletilmesine ilişkin anlaşmalar, petrolü çıkartan şirketlerin masraflarını gelirlerinden Kazak hükümeti ile paylaşmadan önce düşmelerini öngörüyor.

Kazakistan neden tahkime gitti?

Almassadam Satkaliev, şirketlerle yaşanan görüş ayrılığın mali bir anlaşmazlık olmadığı sadece sözleşmelere uymamaktan kaynaklanan bir ihlal olduğu görüşünü dile getirdi.

Yaklaşık 13 milyar varil bürüt petrol kapasitesine sahip Kaşagan, dünyanın en büyük petrol sahalarından biri olarak gösteriliyor.

Bu petrol sahasında, Eni, Shell, TotalEnergies, ExxonMobil, KazMunayGas, Inpex ve CNPC gibi şirketler faaliyet gösteriyor.

2000 yılında Kuzey Hazar Denizi’nde keşfedilen bu sahada yaşanana teknik sorunlar yüzünden üretim, yıllarca süren gecikme ve 50 milyar dolardan fazla harcamanın ardından ancak 2016’da başladı.

Petrol çıkartırken oluşan masrafların dışında, bölgede çevreye verilen zarar da uzun zamandır tartışma konusu oluyor.

Çevre sorunları büyük

Son olarak Kazakistan Ekoloji Bakanlığı, Kaçagan’daki işletmecileri ekolojik standartları ihlal etmekle suçlayarak dava etti. Bloomberg’e göre bu anlaşmazlıkta talep edilen tazminatın 5.1 milyar doları bulması bekleniyor.

Kazakistan’ın kuzeybatısında bulunan Karaçaganak’daki petrol sahasında ise Eni, Shell, KazMunayGaz, Amerikalı Chevron ve Rus Loukoïl şirketleri faaliyet gösteriyor. Kazakistan’da petrol sahalarının önemli bir kısmı ülkenin batısında bulunuyor.

Kazakistan’daki gösteriler

Ülkenin batısındaki petrol sektörü çalışanlarının son yıllardaki grevleri ve toplumsal hareketlerinin ülke geneline yayıldığı görülüyor.

Geçen yıl ocak ayında gelir dağılımı adaletsizliğini ve yolsuzluğu protesto etmek için başlatılan gösteriler onlarca kişinin ölümüne yıl açtı.

Petrol ve doğal gaz zengini Kazakistan’da gelirin eşit bir şekilde dağıtılmaması ve devlet kademelerinde yaygın bir şekilde görülen yolsuzluk ve rüşvet halkı en fazla rahatsız eden konuların başında geliyor.

Geçen yıl ocak ayında gelir dağılımı adaletsizliğini ve yolsuzluğu protesto etmek için başlatılan gösteriler onlarca kişinin ölümüne yıl açtı.

Petrol ve doğal gaz zengini Kazakistan’da gelirin eşit bir şekilde dağıtılmaması ve devlet kademelerinde yaygın bir şekilde görülen yolsuzluk ve rüşvet halkı en fazla rahatsız eden konuların başında geliyor.