Türk Dil Kurumu’ndan ‘selfie’ yerine yeni öneri

‘GÖRÇEK’

Akıllı telefonların yayınlaşmasıyla, kişinin kendi kendinin fotoğrafını çekmesinin karşılığı olarak ‘selfie’ sözcüğü de yaygınlaşmaya başladı. Yabancı kelime yerine öz-Türkçe bir sözcük kullanılması gerektiğini belirten Türk Dil Kurumu (TDK) ise bir anketle ‘özçekim’ kelimesinin kullanılmasının doğru olduğunu duyurmuştu. Ancak ‘özçekim’ bazı devlet kurumları hariç pek kabul görmedi. TDK’nın dergisi ‘Türk Dili’ için hazırlanan bir yazıda, 1940’larda Türkiye’de ilk kez yapılan düzeneğe atıfla ‘görçek’ kelimesinin kullanılması önerildi. Yazıda Cem Yılmaz’ın ‘nefsisuret’ önerisine de atıf yapıldı, en çok önerilen sözcükler arasında olduğu vurgulandı. Ayrıca ‘selfie’ yerine kurum dışından bin 200 civarında yeni kelimenin önerildiği de kaydedildi.

‘Selfie’ sözünün karşılığı olarak vatandaşlar internet üzerinden yapılan ankette ‘özçekim’i önerdi ama kullanımı yaygınlaştırılamadı. Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından çıkarılan Türk Dili Dergisi’nin Temmuz 2016 sayısında Adem Terzi imzasıyla yayınlanan yazıda, Fikret Kaftanoğlu’nun Türkiye’de kişinin kendi fotoğrafını çekebileceği düzeneği ilk olarak 1940’larda yaptığını ve “gör- çek” adını verdiği hatırlatılarak, “Selfie sözü ileriki günlerde gündemden düşmez ve ‘özçekim’ karşılığı da bundan daha fazla yaygınlaşmaz ise yeni bir öneri için ilk aday ‘görçek’ karşılığı olmalıdır” değerlendirmesi yapıldı. Yazıda, halihazırda ‘selfie çubuğu’ satan pazarlama firmalarının, ‘selfie özçekim çubuğu” ifadesini kullanarak, bir başka garabete imza attığı kaydedildi.

“GÖRÇEK, ÖTEKİLERE GÖRE BİR ADIM ÖNDE…”

Adem Terzi’nin “Mucit İnsanlar Fotoğrafhanesi Yahut Emrullah Ali’nin Selfie Makinesi” başlıklı yazıda, ilk selfie aletinin 1940’lı yıllarda Fikret Kaftanoğlu tarafından yapıldığı vurgulandı. Yazıda, düzeneğine “görçek” adını veren Kaftanoğlu’nun, patentini daha sonra Emrullah Ali Yıldız’a devrettiği vurgulandıç. Yazıda, selfie’nin karşılığı olarak “özçekim”i kullanan duyarlı insanların sayısının zamanla artmasına rağmen farklı sebeplerle yabancı sözleri tercih edenlerin de çok fazla olduğuna dikkat çekildi. TRT ve devlet kurumlarının özçekim karşılığını kullandığı, fakat bunda da bir düzenden söz etmenin zor olduğu da vurgulandı. Yazıda, “Karşılığı olsun olmasın yabancı sözlerin tercih edilmesindeki sosyal psikolojiyle açıklanabilecek sebepler dikkate alındığında ise, Emrullah Âli ve Fikret Kaftan gibi iki yıldızın öyküsüyle desteklenecek “görçek” karşılığının yaygınlaşma açısından ötekilere göre bir adım öne çıkacağı muhtemelse de bu iki değerin kendilerinin bile tanınmadığı bir ortamda bu adımın aldıracağı mesafeyi kestirmek zor” ifadeleri kullanıldı.

CEM YILMAZ’IN ‘NEFSİSURET’İ REKLAM VE FİLMLE YAYGINLAŞMIŞ

Türk Dili Dergisi’nde yer alan yazıda, ünlü komedyen Cem Yılmaz’ın ‘selfie’ sözcüğü yerine ‘nefsisuret’ kelimesini önermesine de yer verildi. Yılmaz’ın önerisinin, kuruma yapılan öneriler arasında ilk sıralarda olduğu vurgulanarak, “Öteki karşılıklara gelince, ilk sıralarda Cem Yılmaz’ın kullandığı nefsisuret ifadesi gelmektedir ki yaygınlığı bu sanatçının halesine ve sık gösterilen bir reklam filminde kullanılmasına bağlanabilir” değerlendirmesi yapıldı.

ÖNERİLER: BENSEL, BAKÇEK, KENDİKEM, KENDİŞ, SENÇEK…

Yazıda şöyle denildi: “Geçmiş dönemlerde yabancı sözler için önerilen bazı karşılıklar yaygınlaşmamaları sebebiyle değiştirilmiş, yerlerine yeni karşı- lıklar önerilmiştir. Şu aşamada yaygınlığı ‘selfie’ biçiminden az olsa da ‘özçekim’ karşılığının hiç benimsenmediği söylenemez. Bununla birlikte ‘selfie’ sözü ileriki günlerde gündemden düşmez ve ‘özçekim’ karşılığı da bundan daha fazla yaygınlaşmaz ise yeni bir öneri için ilk aday ‘gör- çek’ karşılığı olmalıdır.” Yazıda, selfie’nin Türkçe karşılığını belirlemek için vatandaşa soran TDK’ya bin 200 öneri geldiği ve bunların içerisinden özçekim karşılığının seçildiği hatırlatıldı. Vatandaşların önerilerinden bazıları şöyle: “Bakçek, bençek, bençekim, fotoben, bensel, çekendi, fotokendi, görçek, kendi, kendiçek, kendiçekim, kendifoto, kendikem, kendil, kendimce, kendince, kendiş, otofoto, önçekim, özçek, özçeki, özçekim, özfoto, özpoz, sençek, yüzçek.”