Ukrayna Ortodoks Kilisesi için İstanbul’da tarihi gün

İstanbul’daki Fener Rum Patrikhanesi’nden onay aldıktan sonra Aralık ayında kurulan Ukrayna Ortodoks Kilisesi, Cumartesi ve Pazar günü düzenlenecek iki törenden sonra bağımsızlığını kazanacak. Törenlere, 15 Aralık’ta kurulduğunda Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin metropoliti şeçilen Epifaniy ile Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko katılacak.

Fener Rum Patriği Bartholomeos, Ukrayna Ortodoks Kilisesi Metropoliti Epifaniy ile birlikte Cumartesi günü Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsızlığını belgeleyen kararnameyi imzalayacak. Bu imza töreninin ardından Bartholomeos, bağımsızlık kararnamesini Pazar sabahı Fener Rum Patrikhanesi’ne ait Aya Yorgi Kilisesi’nde yapılacak bir ayinle Epifaniy’e teslim edecek.

Rus ve Polonya Ortodoks kiliseleri kararı tanımıyor

Böylelikle Ukrayna Ortodoks Kilisesi, 15’inci bağımsız Ortodoks kilisesi statüsüne kavuşacak. Ancak bu duruma başta Rus Ortodoks Kilisesi olmak üzere diğer bazı Ortodoks kiliseleri karşı çıkıyor.

Rus Ortodoks Kilisesi Patriği Kirill (sol) ile Rusya Devlet Başkanı Viadimir Putin bir törende birlikte görülüyor

Rus Ortodoks Kilisesi Patriği Kirill, Pazartesi günü Bartholomeos’a gönderdiği mektupta Bartholomeos’un Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsızlığını tanıyacak kararnameyi Metropolit Epifaniy’e vermemesi için çağrıda bulundu. Fener Rum Partikhanesi’nin Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsızlığını tanıyacağını belirtmesi üzerine Fener Rum Patrikhanesi ile bağlarını kopardığını açıklayan Rus Ortodoks Kilisesi’nin lideri olan Kirill, bağımsızlık kararnamesinin Epifaniy’e verilmesi durumunda Bartholomeos’un Ortodoks kiliselerinin birliğini sağlamaya hizmet etme olanağını “sonsuza dek kaybedeceğini” belirtti. Kirill mektubunda, “Bunun olmaması için bütün kalbimle dua ediyorum. Bu duruma son vermek için geç değil” diye yazdı.

Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsızlık kazanıyor olmasına karşı çıkan bir başka kilise ise Polonya Ortodoks Kilisesi. Kilisenin lideri Sawa, Bartholomeos’a bir protesto mektubu göndererek, Ukrayna Ortodoks Kilisesi ile kilisenin metropoliti Epifaniy’yi tanımadığını ilan etti. Sawa mektubunda aynı zamanda bu duruma bir çözüm bulmak için 14 bağımsız Ortodoks kilisesinin liderini bir toplantıya çağırdı.

Ancak Patrik Bartholomeos, Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsızlık kazanıyor olmasını başarı olarak nitelendiriyor. Yılbaşı vesilesiyle düzenlen ayinde konuşan Bartholomeos, konuyla ilgili “çabaların sonuç vermesinden ötürü çok mutlu olduğunu” belirtti.

Ukrayna Ortodoks Kilisesi Metropoliti Epifaniy (sağda) ile Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko

Bartholomeos neden bu kararı aldı?

Bartholomeos bu adımıyla birlikte, Rus Ortodoks Kilisesi’nin Ukrayna’da 300 yıldan fazladır devam eden hakimiyetini sona erdirmeyi planlıyor. Peki neden şu anda böyle bir adım atılıyor? Uzmanlar öncelikle üç etkenden söz ediyor.

Etkenlerden ilki Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi ve Ukrayna’nın doğusundaki savaşın Ukrayna’yı Rusya’dan uzaklaştırması sonucu Moskova’ya yönelik “kardeşlik” duygularının zayıflaması olarak gösteriliyor.

Rus Ortodoks Kilisesi ile Fener Rum Patrikhanesi arasındaki üstünlük mücadelesi de Bartholomeos’un kararında önemli rol oynuyor. Uzmanlar, bu güç çekişmesindeki en önemli olayın 2016 yılında Patrikhane’nin de katılımıyla Girit’te düzenlenen Pan Ortodoks Konseyi’ne, Rus Ortodoks Kilisesi’nin temsilci göndermemesi olduğunu belirtiyor. Rus Ortodoks Kilisesi’nin bu hareketinin altında yatan nedenin kendisini Ortodoksluğun daha büyük ve daha güçlü merkezi olarak görmesi olduğu kaydediliyor.

Ortodoksluktaki bölünmede siyasetin de payı bulunuyor. Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko geçen Nisan ayında Rus Ortodoks Kilisesi’ne bağlı olmayan iki Ortodoks kilisesinin resmen tanınma ve bağımsızlık talebinin yer aldığı çağrıyı imzalamıştı. Ukrayna parlamentosu tarafından da onaylanan bu çağrı, Fener Rum Patrikhanesi’ne gönderilmişti. Poroşenko, konuyla ilgili bir açıklamasında Rusya’dan bağımsızlığın “sadece din konusunda değil, aynı zamanda jeopolitik açıdan da” söz konusu olduğunu söylemişti. Fener Rum Patriği bağımsızlık belgesini Metropolit Epifaniy’e teslim ettiği zaman Poroşenko, Mart ayındaki devlet başkanlığı seçimi öncesinde önemli bir koz elde etmiş olacak.(DW)