Darknet, Dark web ve Deep web kavramları sıkça karıştırılan ve birbirlerinin yerine kullanılan kavramlar. Peki bunların farkı nedir?
Darknet ismi ilk olarak 1970’lerde ARPANET’teki ayrıcalıklı olan IP’leri ayırt etmek için kullanıldı. Güvenlik sebebiyle ayrılan bu IP adresleri ARPANET’ten veri alabiliyor ancak network listelerinde görünmüyor ve pinglere cevap vermiyordu. Yani darknet, temel olarak bir teknolojiyi ifade ediyor. ABD Savunma Bakanlığı tarafından geliştirilen ARPANET zamanla günümüzde kullandığımız internete evrildi.
Darknet adresleri ise ABD Donanması tarafından kullanılmaya başlandı. Darknet kullananlar birbirlerinin IP adreslerini göremiyor ve bilgileri gizli kalıyordu. Darknet üzerinden iletişimi kolaylaştırmak için ABD Donanması Araştırma Laboratuvarı tarafından Tor yazılımı geliştirildi. Başlarda sadece ABD Donanması içi haberleşmede kullanılan Tor daha sonra halka açıldı. 2006’da Tor Project isimli bir ekip kuruldu ve devletin desteğiyle projeyi geliştirmeye devam etti. Bugün Deep web’e ulaşmak için kullanılan en yaygın yöntem Tor Tarayıcısı.
Deep web (Derin ağ) kavramı ilk olarak 2001’de arama motorlarıyla bulunamayan Darknet adreslerini ifade etmek için kullanıldı. Bu adreslere ulaşmak için Tor gibi özel bir yazılım kullanmak ya da ağ ayarlarında çeşitli değişiklikler yapmak gerekiyordu. Dark web (Karanlık ağ) adı ise bu sitelerin yasadışı olanlarını ayırt etmek için konuldu.
Tor’un ortaya çıkışı ve bugün hala yaygın olmasının nedeni öncelikli olarak insanların gizli kalmak istemeleri. Tor çalışma mantığı olarak merkezi sunucular kullanmak yerine ağı kullanan her bilgisayarı ufak bir sunucu olarak kullanıyor. Bir kullanıcı bir web servisine ulaşmak istediğinde ağı kullanan diğer bilgisayarlar üzerinden rastgele bir yolla gönderiliyor. Yol rastgele olduğundan takip etmek de imkansız hale geliyor. Böylelikle kullananlar birbirlerinin IP adreslerini göremiyor ve bilgileri gizli kalıyor.
Deepweb’e kolay erişim için kullanılan Tor dışındaki diğer uygulamalar da benzer mantıklar kullanıyor.
Tor’un gizlilik sağlaması haliyle yasadışı işler için kullanımına da yol açıyor. 2016 Şubat oranlarına göre aktif Tor servislerinin yüzde 56.8’i yasadışı işlerde kullanılıyor. En yüksek yasadışı servis yüzde 15.5 ile uyuşturucu olurken, yüzde 12’si dolandırıcılık ve yüzde 4.5’u da çocuk pornografisi için kullanılıyor.
Baskıcı ülke rejimlerinde, gizliliklerini korumak isteyen insanlar da Tor kullanıyor. 2011’de Arap Baharı’nda İran’da Tor kullanımın yaygın olduğu biliniyor. Edward Snowden da 2013’te The Washington Post ve The Guardian’a bilgi sızdırmak için Tor kullanmıştı.(Euronews)
